Hashimoto

Produkuje i wydziela do krwi trzy hormony. Głównym jest tyroksyna, o oznaczeniu T4. Poza tyroksyną jest trijodotyronina, o symbolu T3 oraz kalcytonina oznaczona Ct.

Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania człowieka.

Niedobór hormonów tarczycowych u dzieci prowadzi do zahamowania wzrostu (przy zachowaniu dziecięcych proporcji ciała) i opóźnienia dojrzewania płciowego. Przez całe życie człowieka, hormony tarczycy kontrolują produkcję energii cieplnej, wpływają na procesy intelektualne i nastrój, pracę serca, mięśni szkieletowych, jajników i jelit.

Do postawienia diagnozy niezbędne jest wykonanie następujących badań: oznaczenie poziomu TSH (hormon przysadki), Ft4, Ft3, przeciwciał anty-TPO, przeciwciał anty- TG, PRL (prolaktyna), USG tarczycy (warto zwrócić uwagę na objętość tarczycy).  Dla pełnego obrazu warto też oznaczyć poziom cukru we krwi i lipidogram (profil lipidowy). Na podstawie tych wyników badań możliwe jest postawienie diagnozy, ale nie zawsze. Ogromne znaczenie w postawieniu diagnozy ma doświadczenie lekarza i jego świadomość, że wyniki w normie nie oznaczają zdrowia.

Występujące choroby tarczycy:
• niedoczynność tarczycy,
• nadczynność tarczycy,
• wole obojętne,
• zapalenie tarczycy,
• nowotwór złośliwy tarczycy.


Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy. Fakt niedostatecznego wydzielania hormonów przez tarczycę może wynikać z różnych przyczyn. Może nią być - choroba Hashimoto, inaczej przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy. Jej nazwa pochodzi od nazwiska, japońskiego chirurga Hakaru Hashimoto, pracującego w Berlinie, który w 1912 roku opisał jej pierwsze 4 przypadki. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroba ma podłoże autoimmunologiczne, często współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi. Niedoczynność może być wywołana również poprzez np: napromieniowanie szyi, głowy, operację neurochirurgiczną. Preparaty farmakologiczne takie jak: interferon i amiodaron, stosowane w leczeniu też mogą się przyczynić do niedoczynności tarczycy. Może też ona mieć charakter wrodzony. Czasami przyczyną obniżonego wydzielania hormonów przez tarczycę jest choroba przysadki, która wydziela za mało TSH, hormonu pobudzającego czynność tarczycy. Przebieg choroby, nasilenie objawów niedoczynności tarczycy określa się w zależności od stopnia niedoboru hormonów.
Chorobę o ciężkim przebiegu nazywamy obrzękiem śluzowatym.

Choroba Hashimoto, leczenie jodem radioaktywnym nadczynności tarczycy, leczenie chirurgiczne chorób tarczycy, nadmierne spożywanie jodu, poporodowe zapalenie tarczycy, niektóre leki sprawiają niejednokrotnie, że rozpoznawana jest subkliniczna niedoczynność tarczycy.
Pacjenci nie obserwują i nie sygnalizują typowych objawów dla jawnej niedoczynności tarczycy.

Szkodliwe skutki braku hormonów tarczycy zależą również od okresu życia, w którym brak ten wystąpił. Są one, bowiem niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu. Niedoczynność tarczycy u dzieci starszych nie powoduje tak poważnych następstw. Chorobę tę nazywamy niedoczynnością tarczycy młodzieńczą lub obrzękiem śluzowatym młodzieńczym. Objawy są wówczas podobne do objawów obserwowanych u osób dorosłych. Dodatkowo u dzieci występuje opóźnienie wzrostu i rozwoju intelektualnego.

Chorzy na niedoczynność tarczycy mogą odczuwać stale chłód, osłabienie, zmęczenie, bóle mięśni, spowolnienie fizyczne i psychiczne. Może występować stan obniżonego nastroju, jawna depresja, choroba afektywna- dwubiegunowa, zaburzenie koncentracji, nerwowość, rozdrażnienie, bezsenność oraz  w tachykardia. Mogą pojawić się obrzęki, zwłaszcza na twarzy.
Skóra jest sucha i szorstka, wypadają włosy.
Przybieranie na wadze, wręcz otyłość często towarzyszy niedoczynności tarczycy. Występują dokuczliwe zaparcia, zatrzymywanie wody w tkankach, nadmierna potliwość. Krwawienia miesięczne stają się zbyt obfite. W przebiegu choroby może dochodzić do hipercholesterolemii z podwyższeniem frakcji LDL cholesterolu.

Niedoczynność tarczycy leczy się przewlekłym podawaniem preparatu tyroksyny. Na początku stosuje się małe dawki leku. Dawki ustala się w proporcji do ciężaru ciała, uwzględniając jednak indywidualną reakcję na preparat. Dzieci, młodzież i kobiety w ciąży z niedoczynnością tarczycy wymagają podawania stosunkowo większych dawek tyroksyny niż pozostali chorzy. Nieleczona niedoczynność tarczycy u dzieci może być przyczyną niedorozwoju umysłowego. Wyniki leczenia zwykle są dobre, wymagają jednak kontroli lekarza.

Nadczynność tarczycy to skutki nadmiernego wydzielania hormonów przez tarczycę. Główny powód nadczynności tarczycy to choroba Gravesa-Basedowa oraz wole guzowate nadczynne.
Choroba Gravsa-Basedowa częściej występuje u osób, których układ immunologiczny ma defekt. Występuje on przeważnie u kobiet. Przyczyną może też być infekcja wirusowa oraz uraz fizyczny lub psychiczny. W omawianej chorobie nadmierne wydzielanie hormonów tarczycy i rozrost gruczołu jest stymulowane przez działanie chorobotwórczych białek. Są one produkowane przewlekle w układzie immunologicznym osoby chorej.

Wole guzowate nadczynne jest następstwem wydzielania dużych ilości hormonów przez niektóre guzy tarczycy. Guzy te stopniowo rosną, wydzielając coraz więcej hormonów. Zdarza się, że bezpośrednią przyczyną pobudzenia ich do nadprodukcji hormonów jest nadmierne spożywanie jodu. Przyspieszona znacznie przemiana materii, zużycie tlenu i produkcja energii cieplnej to jeden z efektów przebiegu nadczynności tarczycy. Duża ilość krążących we krwi hormonów tarczycy wpływa szkodliwie na liczne narządy, działa toksycznie m.in. na serce i układ nerwowy. Chorzy ci mają liczne dolegliwości, odczuwają stałe osłabienie, uczucie gorąca, nerwowość, szybkie lub nierówne kołatanie serca, drżenie rąk. Mimo dobrego apetytu chudną. Dochodzi u nich do powiększania się tarczycy i wytrzeszczu oczu.

W nadczynności tarczycy podawany jest np. metizol lub methyltiouracyl, w celu przede wszystkim hamowaniu wydzielania hormonów. W około 50% przypadków powoduje to wyleczenie choroby Gravesa-Basedowa. W uzasadnionych przypadkach stosuje się również leczenie radykalne, tj. napromienianie tarczycy radiojodem lub usuwa się znaczną część tarczycy. Ten radykalny sposób leczenia jest prawie zawsze skuteczny, może jednak doprowadzić do powikłań, np. niedoczynności tarczycy oraz w następstwie operacji osłabienia głosu lub rozwinięcia się zaburzeń gospodarki wapniowej w ustroju. Powikłania te wymagają dalszego leczenia.

Wole obojętne, to powiększenie tarczycy, które nie wykazuje zaburzenia czynności i nie jest wywołane przez guz złośliwy ani zapalenie gruczołu. Jest to najczęściej spotykana choroba tarczycy. Dotyczy ona każdego wieku, ale zwykle powstaje w dzieciństwie, u młodych kobiet i niekiedy w trakcie ciąży. Najczęściej przyczyną choroby jest jod, jego niedobór w pożywieniu i skłonność osobnicza do powiększania się tarczycy.

Zapalenie tarczycy. Pojęcie to obejmuje wiele chorób wywołujących w gruczole zmiany zapalne lub zbliżone do zapalnych. To często powoduje, że rozwija się wole. Najczęściej spotykane postacie zapalenia tarczycy to zapalenie ostre, podostre i przewlekłe.

Ostre zapalenie tarczycy to dość rzadka choroba, wywołana przeważnie przez bakterie gronkowce lub paciorkowce, przedostające się do tarczycy zazwyczaj z ognisk zakaźnych szyi, jamy ustnej lub dróg oddechowych.

Podostre zapalenie tarczycy powodują prawdopodobnie wirusy. Kobiety zapadają na nią czterokrotnie częściej niż mężczyźni. Choroba zazwyczaj obejmuje cały gruczoł, czasami jednak jeden płat lub nawet część płata.

Z powodu zapalenia tkanka tarczycowa rozrasta się równomiernie i twardnieje. Tworzą się też czasami w tarczycy guzki. Początkowy okres choroby to: gorączka, bóle szyi oraz objawy kliniczne nadczynności tarczycy. Choroba trwa na ogół kilka tygodni, po czym następuje powrót do zdrowia. Zdarza się, lecz rzadziej - pojawienie się niedoczynności tarczycy.

Nowotwór złośliwy tarczycy występuje stosunkowo rzadko i w znacznej większości przypadków można go skutecznie leczyć. W celu prawidłowego rozpoznania, jakiego rodzaju to guz, wykonuje się między innymi badanie mikroskopowe tkanki tarczycy. W celu pozyskania materiału wykonywana jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa. Najczęściej są spotykane nowotwory zróżnicowane tj. brodawkowaty i pęcherzykowy. Guzy te, a zwłaszcza raka brodawkowatego, charakteryzuje dość powolny przebieg choroby. Leczenie raka zróżnicowanego polega przede wszystkim na całkowitym wycięciu nowotworu z rozległym lub nawet całkowitym wycięciem pozostałej tkanki tarczycy. Bywa, że rozpoznanie nowotworu ustala się dopiero po operacji, np. wola pozornie obojętnego. Często jest konieczne wówczas wykonanie drugiej, bardziej rozległej operacji.

Inna metoda, stosowana zwykle jako uzupełnienie operacji, to leczenie radiojodem. Pacjenci z chorobą nowotworową pozostają pod stałą opieką lekarską i przyjmują przewlekle preparat tyroksyny lub niekiedy trójjodotyroniny. Samowolne przerwanie tego leczenia jest niedopuszczalne. Nowotwory złośliwe tarczycy występują rzadko i w większości przypadków można je skutecznie leczyć.